Με μεγάλη επιτυχία διεξήχθησαν στη φτωχή Ελλάδα εκείνης της εποχής, οι Πρώτοι Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες (6 Απριλίου - 15 Απριλίου), με επίκεντρο το καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο, που ανακαινίσθηκε , χάρις στην οικονομική συνεισφορά του Γεωργίου Αβέρωφ. Συμμετείχαν 241 αθλητές από 14 χώρες.
Στους αγώνες αυτούς ακούστηκε για πρώτη φορά ο Ολυμπιακός Ύμνος, σε ποίηση Κωστή Παλαμά και μουσική Σπύρου Σαμάρα. Μορφές των αγώνων, ο μαραθωνοδρόμος Σπύρος Λούης και ο Αυστραλός λογιστής Έντουιν Φλακ, που κέρδισε τα χρυσά σε 800 και 1500 μ., κάτι που ελάχιστοι αθλητές έχουν πετύχει μέχρι σήμερα. Η Ελλάδα, με 49 μετάλλια, αναδείχθηκε πρώτη δύναμη.
Στους Ολυμπιακούς της Αθήνας δεν επετράπη η συμμετοχή των γυναικών. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας, μια νεαρή Αθηναία, η Σταμάτα ή Μελπομένη Ρεβύθη, έτρεξε μόνη της την επομένη του θριάμβου του Λούη τον μαραθώνιο δρόμο, σε 5 ώρες και 30 λεπτά.
Η Αθήνα επιλέχθηκε να διοργανώσει για δεύτερη φορά Ολυμπιακούς Αγώνες, του 2004, με ψήφους 66 έναντι 41 της Ρώμης, στην ψηφοφορία που διεξήχθη στις 5 Σεπτεμβρίου 1997 στη Λοζάνη. Με την ψυχή στο στόμα και με μεγάλες υπερβάσεις στον προϋπολογισμό έγιναν οι Ολυμπιακοί της Αθήνας (13 - 29 Αυγούστου), που έπεσαν θύμα των τρομοκρατικών επιθέσων της 11ης Σεπτεμβρίου και της τρομοφοβίας ως προς την προσέλευση θεατών από το εξωτερικό. Κολακευτικά σχόλια απέσπασαν οι τελετές έναρξης και λήξης. Μασκότ των αγώνων, ο Φοίβος και η Αθηνά, αρχαίες κούκλες, που εκτός από τις λατρευτικές τους χρήσεις ήταν επίσης και παιχνίδια.
Από τους 264 αθλητές από 14 χώρες το 1896, η Αθήνα φιλοξένησε 10.625 αθλητές (6.296 άνδρες και 4.329 γυναίκες) από 201 χώρες. Το αγώνισμα της σφαιροβολίας δεν έγινε στο Ολυμπιακό Στάδιο, αλλά στην Αρχαία Ολυμπία. Οι ΗΠΑ κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια (103), έναντι 92 της Ρωσίας.
Η χώρα μας πανηγύρισε 6 χρυσά (Φανή Χαλκιά στα 400 μ. μετ’ εμποδίων, Αθανασία Τσουμελέκα στο βάδην, Θωμάς Μπίμης και Νίκος Συρανίδης στις καταδύσεις, Ηλίας Ηλιάδης στο τζούντο, Σοφία Μπεκατώρου και Αιμιλία Τσουλφά στην ιστιοπλοΐα), 6 ασημένια (Αναστασία Κελεσίδου στη δισκοβολία, Παρασκευή Δεβετζή στο τριπλούν, Νίκος Κακλαμανάκης στην ιστιοσανίδα, η ομάδα υδατοσφαίρισης των γυναικών, Αλέξανδρος Νικολαΐδης και Έλλη Μυστακίδου στο τάε κβο ντο) και 4 ασημένια (Μιρέλα Μανιάνι στον ακοντισμό, Πύρρος Δήμας στην άρση βαρών, Βασίλης Πολύμερος και Νίκος Σκιαθίτης στην κωπηλασία και Αρτιόμ Κιουρεγκιάν στην ελληνορρωμαϊκή πάλη).
Μορφή των αγώνων, ο αμερικανός κολυμβητής Μάικ Φέλπς με 8 μετάλλια (6 χρυσά και 2 αργυρά). Ξεχώρισαν, ακόμη, η Γερμανίδα Μπριγκίτε Φίσερ στο κανόε/καγιάκ, η οποία κατέκτησε ένα χρυσό και ένα αργυρό, αλλά έγινε η πρώτη γυναίκα που κερδίζει χρυσό μετάλλιο σε έξι διαφορετικούς Ολυμπιακούς Αγώνες και ο Μαροκινός, Χισάμ Ελ Γκερούζ με δύο χρυσά στα 1.500 μ. και 5.000 μ.
Την παραμονή της τελετής έναρξης ξέσπασε το σκάνδαλο Κεντέρη - Θάνου. Οι δύο ολυμπιονίκες αρνήθηκαν να περάσουν από ντόπινγκ κοντρόλ. Έπεσαν θύματα τροχαίου ατυχήματος με μοτοσικλέτα, το οποίο χαρακτηρίζεται σκηνοθετημένο, και τέθηκαν εκτός αγώνων.
Κατά τη διάρκεια του Μαραθωνίου, ο προπορευόμενος δρομέας, ο βραζιλιάνος Βαντερλέι ντε Λίμα δέχθηκε επίθεση από τον ιδιόρρυθμο ιρλανδό ιερέα Κορνέλιους Χόραν, ο οποίος ήθελε να κάνει γνωστά τα πιστεύω του για το τέλος του κόσμου. Ο βραζιλιάνος δρομέας βρήκε το κουράγιο να τερματίσει τρίτος και να κατακτήσει το χάλκινο μετάλλιο.
